BIM رویکردی نسبتاً جدید به طراحی، ساخت و مدیریت دوره عمر پروژه است که تحولی شگرف در ساماندهی، اجرا و نگهداشت پروژهها ایجاد کرده است. در این راستا. پیشگامان صنایع ساخت و احداث، محققان و سرمایهگذاران. به دنبال پیروی از الگوهای. ارایه شده در فنآوری بیم، اقدام به برگزاری همایشها. و کنفرانسهای بیم ملی و بینالمللی متعددی در سطح جهان با محوریت بیم نمودهاند. در پنجمین دوره سخنرانی کنفرانس بیم رئیس هیأت مدیره شرکت فنی و مهندسی پایا بیم، میرعلی خادم. موسوی در میزگرد تخصصی بررسی شرح خدمات و قیمت گذاری مدلسازی اطلاعات ساخت به عنوان هیأت رئیسه حضور داشتند.
داده ها در بیم اجازه می دهد طیف وسیعی از فعالیت های تحلیلی بر روی مدل انجام شود. برای انجام محاسبات با توجه به نیاز کارفرما اطلاعاتی نظیر کمیت ها، متریال مورد استفاده در مدل، جزئیات سازه و ساخت و ساز، جزئیات ایمنی، هزینه ها و ارزش ها به مدل ضمیمه می شود. با ورود این اطلاعات به مدل حالا ما توانایی انجام محاسباتی را داریم از قبیل:
متره ی ساختمان، براورد هزینه ها، مدیریت فضاها، کنترل و بهبود ایمنی، کنترل ساختپذیری، برنامهریزی در و پنجره، چک کردن کد ها جهت تشخیص خطاهای طراحی، آنالیز های کارایی و بهبود انرژی، تحلیل سازه ای مدل و مدیریت تعمیر و نگهداری. برای این منظور نیازمند شناسه ای برای المان ها هستیم. المان های بیم نیازمند شناسایی با کد شناسایی منحصر به فرد قبل از فرایند محاسبات می باشند. اجزای ساختمان با این شماره ها طبقه بندی میشوند. در ادامه تنها جهت آشنایی، به تشریح انواع محاسبات اساسی و معمول در بیم می پردازیم.
محاسبات در مدلسازی اطلاعات ساختمان
متره ی ساختمان
پارامترهای اصلی و اساسی .اجزای ساختمان می توانند به صورت خودکار در مدل بیم طبقه بندی شوند. این پارامترها .شامل موارد زیر هستند:
تعداد المانها
اندازه ی المان ها
حجم المان ها
مساحت المان ها
مواد مصرفی در هر المان
با در اختیار داشتن .اطلاعات ورودی ذکر شده در مدل میتوانیم خروجی مترهی ساختمان را از مدل. انتظار داشته باشیم. متره ی خودکار در. برنامه های بیم محدودیت های زیر را داراست.
المان هایی که مدل نشده اند در لیست. طبقه بندی قرار نمی گیرند.
دقت در محاسبات وابستگی زیادی به جزئیات .مدل بیم دارد.
جهت نتایج صحیح در المان های. سازه ای مدل کردن تقاطع المان ها به شکل واضح و روشن ضروری .است.
مدل کردن تقاطع المانها
محاسبات در سازه های پیچیده. نیازمند مدل کردن با جزئیات بسیار زیاد است. و یا توضیحات متنی که به المان های مدل ضمیمه می شود. این توضیحات متنی شامل اطلاعات داخلی و یا خارجی ضمیمه شده به المان های بیم است که می تواند اطلاعات زیر را. شامل شود.
توضیحات محاسباتی( اندازه، حجم و قیمت)
اجزای موجود در سازه های ترکیبی
توضیحات اضافه ی متنی مانند دستورالعمل های ایمنی
فواید استفاده از این توضیحات متنی عبارتند از:
مدل کردن فیزیکی کمتری. مورد نیاز است.
اطلاعاتی اضافه می تواند به مدل بیم ضمیمه شود.(هزینه، دستورالعمل ساخت)
این اطلاعات می توانند به صورت خودکار با .ضوابط مختلفی معین شوند.(Layer names, pen colors)
برنامه ریزی در و پنجره
مجموعه اسناد ساخت .و ساز معمولا شامل لیستی تصویری از المان های مخصوصی از ساختمان میباشد. بیشتر برنامه های کاربردی بیم به صورت خودکار فهرست های مختلفی را تولید می کنند که. عبارتند از فهرت پنجره ها و فهرست درها و فهرست دیوارهای شیشه ای. نمونهای از این فهرست را در شکل مشاهده میکنید. این فهرست هوشمند قابلیت های زیر را داراست:
ویرایش گرافیکی لیست
ویرایش کاربری پارامترهای لیست شده
نماهای گرافیکی مختلف از المان ها( نماهایی از جلو، بالا و جانبی)
مدیریت هزینه پروژه شامل فرآیندهای. موردبحث در برنامه ریزی، برآورد، بودجه بندی و بازبینی هزینه ها است. تا پروژه بتواند مطابق. بودجه. تصویب شده، تکمیل شود. شکل . تعریف کوتاهی .از سه فرآیند زیر و شکل نمودار جریان .این فرآیندها و ورودی ها، خروجی ها و دیگر فرآیندها در حوزه دانش مربوط به آنها را نشان می دهد .(البته کلیه ارتباطات. فرآیند. ها و جریان داده. ها در شکل نشان .داده نشده اند.) :
1- برآورد هزینه پروژه:
تخمینی از هزینه های منابع مورد نیاز برای تکمیل فعالیتهای پروژه است.
2- بودجه بندی هزینه پروژه:
جمع بندی .برآورد هزینه های هر فعالیت. یا بسته کاری برای ایجاد. یک مبنای. هزینه است.
3- بازبینی هزینه پروژه:
بر عوامل ایجاد مغایرت در هزینهها، تأثیر میگذارد و تغییرات بودجه پروژه را بازبینی میکند.
این فرآیندها بر یکدیگر و بر فرآیندهای دیگر حوزههای دانش، اثر متقابل دارند. هر فرآیند می تواند بر اساس نیازهای پروژه، شامل کار یک یا چند فرد یا گروهی از افراد باشد. هر فرآیند، حداقل یک بار در هر پروژه و در پروژه های چند مرحلهای، در یک یا چند مرحله از آن اتفاق میافتد. با اینکه فرآیندها در اینجا به صورت عناصری منفصل با ارتباطات مشخص، ارائه شدهاند. اما در عمل میتوانند به شکلی بر یکدیگر همپوشانی و اثر متقابل داشته باشند که در اینجا به جزئیات. آن پرداخته نمیشود.
مدیریت هزینه پروژه، به هزینه منابع مورد. نیاز برای تکمیل فعالیتهای. برنامه زمان بندی. مربوط است. هر چند که. مدیریت قیمت پروژه . باید اثر تصمیمات . اخذ شده در. پروژه را بر هزینه استفاده، نگهداری و. پشتیبانی محصول، خدمات یا نتیجه پروژه در نظر بگیرد. برای مثال، محدود کردن. تعداد بازنگریها .در طراحی نمیتواند قیمت پروژه را کاهش دهد. هر چند که هزینه های عملیاتی مشتری افزایش مییابند. این نگرش جامع تر به مدیریت قیمت ساخت، معمولاً هزینه یابی. چرخه حیات. نامیده میشود . هزینه یابی چرخه حیات به همراه فنون مهندسی ارزش می توانند تصمیم گیری را بهبود دهند،قیمت و زمان اجرا را کاهش دهند و کیفیت و عملکرد دستاوردهای پروژه را بهبود بخشند.
پیش بینی و تحلیل عملکرد مالی آتی محصول پروژه، خارج از پروژه انجام میشود. در سایر زمینهها، مثل یک پروژه تسهیلات سرمایهای، مدیریت هزینه پروژه میتواند شامل پیش بینی و تحلیل عملکرد مالی آتی پروژه نیز باشد. زمانی که مدیریت هزینه پروژه شامل چنین پیش بینی و تحلیلهایی باشد، فرآیندهای اضافی و فنون مدیریتی عمومی بسیاری، مثل بازده سرمایه گذاری، تنزیل جریان نقدی و تحلیل برگشت سرمایه نیز در آن صورت خواهد گرفت .
مدیریت هزینه پروژه
اطلاعات مورد نیاز ذینفعان پروژه را در نظر میگیرید. ذینفعان مختلف، هزینههای پروژه را به شکلها و در زمانهای مختلف می سنجند. برای مثال، هزینه یکی از اقلام مورد نیاز پروژه میتواند زمان تصمیم به تملک، سفارش، یا تحویل جنس مورد نظر، محاسبه شده و هزینه واقعی یا ثبت شده برای اهداف حسابداری پروژه، مشخص شود.
در بعضی پروژه ها، خصوصاً پروژههایی که محدوده کار محدودتری دارند، برآورد هزینه و بودجهبندی هزینه به نحوی به یکدیگر مرتبط هستند که به صورت یک فرآیند واحد که می تواند توسط یک فرد در یک دوره زمانی نسبتاً کوتاه انجام شود، به نظر میآید. در اینجا، این فرآیندها، به دلیل تفاوت ابزارها و فنون، به صورت فرآیندهای منفصل ارائه شدهاند. هزینه در مراحل ابتدائی پروژه به شدت قابل تغییر است و به همین دلیل تعریف اولیه محدوده پروژه، از اهمیت خاصی برخوردار است.
مدلسازی اطلاعات ساختمان یا Building Information Modeling (BIM). یک فرآیند مدیریت اطلاعات ساختمانی است. که با استفاده از نرمافزارهای مدلسازی سهبعدی. و مدل سازی. پایه داده. اطلاعات ساختمان را به صورت دقیق و کارآمد. مدیریت میکند. در این فرآیند، اطلاعات مختلفی مانند نقشههای ساختمانی، ابعاد، مواد ساختمانی، سیستمهای تاسیساتی، و… به صورت یکپارچه در یک مدل سه بعدی. جمع آوری شده. و به دسترسی همه اعضای گروه ساختمانی قرار میگیرد.
مزایای مدلسازی
از مزایای مدلسازی اطلاعات ساختمانی میتوان به بهبود هماهنگی بین اعضای گروه ساختمانی، کاهش هزینهها و زمان ساخت، بهبود کیفیت ساختمان و افزایش بهره وری در طراحی و ساخت ساختمان اشاره کرد.
اصلیترین مزایای
یکی از اصلیترین مزایای مدلسازی اطلاعات ساختمانی، قابلیت تغییر در هر مرحله از فرآیند ساختمانی است. با توجه به این که تمامی اطلاعات مربوط به ساختمان در یک مدل سهبعدی. جمع آوری شده. تغییر در یکی از اجزای ساختمان به راحتی قابل اعمال است. و تاثیر آن بر بخشهای دیگر ساختمان نیز درست محاسبه میشود. این امر باعث کاهش هزینهها و زمان ساخت و همچنین افزایش کیفیت ساختمان میشود.
برای مدلسازی اطلاعات ساختمانی. نیاز به استفاده از نرمافزارهای مدلسازی سه بعدی. مدل سازی پایه داده داریم. بسیاری از شرکتهای نرمافزاری معروفی مانند Autodesk، Bentley، Graphisoft و… نرمافزارهای مدلسازی اطلاعات ساختمانی را ارائه میدهند.
به طور کلی، مدلسازی اطلاعات ساختمانی یک روش مدیریت اطلاعات ساختمانی کارآمد است که باعث بهبود هماهنگی بین اعضای گروه ساختمانی، کاهش هزینهها و زمان ساخت، بهبود کیفیت ساختمان و افزایش بهره وری در طراحی و ساخت ساختمان میشود. با توجه به اینکه این روش در حال حاضربه عنوان یکی از مهمترین. روشهای مدیریت اطلاعات ساختمانی. شناخته شده است. استفاده از آن در صنعت ساختمان بسیار رایج است. برای استفاده موثر از مدلسازی اطلاعات ساختمانی، نیاز است. تا اعضای گروه ساختمانی با این روش و نرمافزارهای مرتبط آشنا شوند. و برای کار با آن آموزش. دیده باشند.
مدلسازی اطلاعات ساختمانی یا BIM در حوزههای مختلفی از جمله مهندسی عمران، معماری، تاسیسات ساختمانی، نظارت بر ساخت و ساز، مدیریت پروژههای ساختمانی و … فعالیت میکند. در واقع، BIM به عنوان یک ابزار کارآمد در تمامی مراحل ساخت و ساز، از طراحی تا اجرا و نظارت بر پروژه، بکار میرود.
برای مهندسان عمران، BIM در طراحی سازههای بتنی، فولادی و چوبی، طراحی سدها و تونلها، طراحی جادهها و پلها، مدیریت پروژههای ساختمانی و نظارت بر ساخت و ساز بکار میرود.
در حوزه معماری، BIM در طراحی ساختمانهای مسکونی، تجاری و اداری، طراحی فضای باز و پارکها، طراحی داخلی ساختمانها و … کاربرد دارد.
در حوزه تاسیسات ساختمانی، BIM در طراحی سیستمهای HVAC، برق، ابزار دقیق، تهویه مطبوع، اطفاء حریق و … به کار میرود.
همچنین، BIM در مدیریت پروژههای ساختمانی، شناسایی و کاهش هزینههای پروژه، مدیریت ارتباطات بین اعضای گروه ساختمانی، ارزیابی تاثیرات محیطی و ارزیابی ریسکهای پروژه نیز به کار میرود.
بنابراین، میتوان گفت که BIM در حوزههای مختلفی از جمله مهندسی عمران، معماری، تاسیسات ساختمانی، نظارت بر ساخت و ساز، مدیریت پروژههای ساختمانی و … فعالیت میکند و ابزاری کارآمد برای بهبود هماهنگی و بهرهوری در طراحی و ساخت ساختمانهاست.
در چه مراحلی از ساخت و ساز از BIM استفاده میشود؟
مدلسازی اطلاعات ساختمانی (BIM) در تمامی مراحل ساخت و ساز، از طراحی تا بهرهبرداری، به کار میرود. در زیر به برخی از مراحل اصلی ساخت و ساز اشاره شده است که در آنها از BIM استفاده میشود:
1. طراحی:
در مرحله طراحی، BIM به عنوان ابزاری قوی برای تولید مدلهای سه بعدی و داشتن دید کلی از دیزاین ساختمان بکار میرود. با استفاده از BIM، امکان تولید و مدلسازی نقشههای معماری، سازه، تاسیسات و غیره وجود دارد و به وسیله آن، امکان مشاهده مدل ساختمان در مقیاس واقعی و همچنین دسترسی به اطلاعات دقیق و تفصیلی در مورد ترکیبات مواد ساختمانی و نظام تأسیسات فراهم میشود.
2. تأیید صحت و اعتبار مدل:
با استفاده از BIM، میتوان مدلهای ساختمانی را به صورت هماهنگ و متناسب با استانداردهای مربوطه تأیید کرد. این کار میتواند به کاهش خطاهای طراحی و اجرایی کمک کند.
3. مدیریت پروژه:
BIM میتواند در مدیریت پروژههای ساختمانی نیز مفید باشد. با استفاده از BIM، امکان مدیریت و کنترل پروژه، برنامهریزی و کنترل هزینهها فراهم میشود.
4. اجرا:
در مرحله اجرای پروژه، BIM به عنوان یک ابزار کارآمد در تهیه نقشهها و دستورالعملهای ساختمانی و همچنین نظارت بر پیشرفت پروژه و کنترل کیفیت ساختمان از طریق ارائه اطلاعات دقیق و هماهنگ از ساختار، ترکیبات و نظام تأسیسات استفاده میشود.
5. بهرهبرداری:
در مرحله بهرهبرداری، BIM میتواند به عنوان یک پایگاه داده مفید برای حفظ اطلاعات مربوط به ساختمان، نظام تأسیسات و تجهیزات، تعمیر و نگهداری و … استفاده شود.
بنابراین، BIM در تمامی مراحل ساخت و ساز، از طراحی تا بهرهبرداری، به عنوان یک ابزار کارآمد استفاده میشود و میتواند به کاهش هزینهها و بهبود کیفیتپروژه و افزایش بهرهوری در صنعت ساخت و ساز کمک کند.